មេរោគកូរ៉ូណាឬកូវីដ១៩ គឺជាប្រភេទជំងឺឆ្លងតាមរយៈផ្លូវដង្ហើមដែលអាចកើតលើមនុស្សផងលើសត្វផងដូចជា ប្រចៀវ គោ អូដ្ឋ ឆ្មា ជាដើម។ មេរោគប្រភេទនេះ ឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតដោយបង្កឱ្យមាន ជំងឺផ្លូវ ដង្ហើម ពីផ្តាសាយហៀរសំបោរ ក្នុងទម្រង់ស្រាល ទៅជាជំងឺរលាកសួតធ្ងន់ធ្ងរ រហូតបណ្ដាលដល់ស្លាប់បាន។
ប្រភពនិងការឆ្លង
ប្រភពដើមចមនៃការរីករាលដាលជំងឺនេះគឺមានប្រភពនៅទីក្រុងវូហានប្រទេសចិន ហើយក៏បន្ដរាលដាលដល់បណ្ដាប្រទេសជាច្រើននៅទូទាំងពិភពលោកយ៉ាងឆាប់រហ័សរហូតអង្គការសុខភាពពិភពលោកចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ប្រកាសអាសន្នជាសាកលចាត់ទុកជំងឺនេះក្នុងកម្រិតក្ដៅរបស់ពិភពលោក។
គួរបញ្ជាក់ថា កូរ៉ូណា ជាអម្បូរមេរោគដែលចែកជាចង្កោមគ្រួសារបួនសំខាន់ៗគឺ អាល់ហ្វា បេតា ហ្កាម៉ា និងដែលតា។ កូរ៉ូណាវីរុស មាន ៧ប្រភេទខុសៗគ្នា ក្នុងនោះបួនប្រភេទមិនសូវកាចខ្លាំងប៉ុន្មាននោះទេ ប៉ុន្តែបីប្រភេទទៀតគឺកំណាចខ្លាំងដែលមួយក្នុងចំណោមនោះគឺជាប្រភេទដែលកំពុងវាយលុកបង្កហានិភ័យដល់មនុស្សជាតិនេះឯង។
មេរោគនេះចម្លងពីមនុស្សទៅមនុស្សទៀតតាមរយៈទំនាក់ទំនងដ៏ជិតដិតខ្លាំង ដូចជាការប៉ះពាល់គ្នាឬចាប់ដៃគ្នា និងតាមខ្យល់ដង្ហើមនៅពេលអ្នកផ្ទុកមេរោគ ក្អក ឬកណ្តាស់នៅចម្ងាយតិចជាងមួយម៉ែត្រពីយើង។ ការប៉ះផ្ទៃ នៃវត្ថុអ្វីមួយដែលមានវីរុសតោងនៅជាប់លើនោះរួចមកប៉ះមាត់ ច្រមុះ ឬភ្នែក ក៏អាចចម្លងមេរោគកូរ៉ូណាចូល ក្នុងខ្លួន បានដែរ។ សូមបញ្ជាក់ថាកូរ៉ូណាវីរុសថ្មី ឬកូវីដ១៩នេះអាចរស់មានជីវិតក្នុងខ្យល់បរិយាកាស រយៈពេលពីរ-បីម៉ោង និងដល់ពីរ-បីថ្ងៃ បើជាបរិស្ថានឬតំបន់នោះមានសភាពសើម។
តាមការស្រាវជ្រាវបានឱ្យដឹងទៀតថា នៅពេលមេរោគចូលដល់ក្នុងខ្លួនមនុស្សហើយ វាមិនបង្កឱ្យមានរោគសញ្ញាភ្លាមនោះទេ។ មេរោគកូវីដ១៩ អាចសំងំនៅក្នុងខ្លួនរហូតដល់ ១០ ទៅ១៤ថ្ងៃ ឯណោះទើបបង្ហាញអាការៈដំបូងក្នុងទម្រង់ស្រាលដូចជា ឈឺក្បាល ក្តៅខ្លួន ផ្តាសាយ មានអារម្មណ៍នឿយហត់មិនស្រណុកក្នុងខ្លួនជាដើម។ ក្នុងស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ អ្នកជំងឺមានអាការៈក្តៅខ្លួនហើយក្អកពិបាកដកដង្ហើម និងអាចមានជំងឺផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរដូចជារលាកទងសួតឬរលាកសួត។
តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីបង្ការកុំឱ្យឆ្លងមេរោគកូវីដនេះ?
ក្រៅពីការចេះការពារខ្លួនដោយការមិនធ្វើដំណើរទៅតំបន់ដែលមេរោគកំពុងវាយលុក ឬប៉ះពាល់ជាមួយអ្នកជំងឺ ដោយផ្ទាល់ហើយនោះ យើងក៏អាចអនុវត្តនូវវិធីសាសន៍មួយចំនួនដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យដូចខាងក្រោម៖
- ចៀសវាងកុំយកដៃមិនស្អាត ដែលមិនទាន់លាងសាប៊ូ ទៅញី ទៅប៉ះភ្នែក ឬច្រមុះ និងមាត់។
- ខ្ទប់មាត់ពេលកណ្តាស់និងក្អក ដោយប្រើកែងដៃ ក្រមា ឬក្រដាស រួចយកទៅបោកទឹកបោះ ចោលក្នុងធុងសំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
- លាងដៃនឹងសាប៊ូ ដុសឱ្យសព្វគ្រប់ម្រាម រយៈពេលពេលយ៉ាងហោច២០វិនាទី ឱ្យបានញឹកញាប់។ បើគ្មានទឹកនិងសាប៊ូទេ លោកអ្នកអាចប្រើល្បាយអាល់កុល ជាជែលសម្លាប់មេរោគដែលមានបរិមាណអាល់ កុលហោច ណាស់ ៦០% ក៏បាន។
- ចៀសវាងកុំទៅជួបមនុស្សមានជំងឺ
- បើអ្នកសង្ស័យថាខ្លួនឯងមិនស្រួលខ្លួន មានអាការៈក្តៅខ្លួន ផ្តាសាយ ក្អក កណ្តាស់ សូមពាក់ម៉ាសឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
តើប្រការអ្វីខ្លះដែលអ្នកគួរធ្វើប្រសិនបើអ្នកសង្ស័យថាខ្លួនមានជំងឺ?
ប្រសិនជាលោកអ្នកសង្ស័យឬមានអាការថាខ្លួនមានជំងឺផ្ទុកមេរោគកូវីដ១៩ សូមប្រញាប់ទៅជួបគ្រូពេទ្យជា បន្ទាន់។ ជំហានបឋមផ្សេងៗដែលគួរអនុវត្តរួមមាន៖
១/ ជៀសវាងទៅកន្លែងសាធារណៈ
២/ ជៀសវាងការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយសាធារណៈ
៣/ នៅឱ្យឆ្ងាយពីអ្នកដទៃ
៤/ ប្រើរបស់របរដាច់ដោយឡែកពីអ្នកដទៃ
៥/ ខ្ទប់មាត់ពេលក្អកឬកណ្ដាស់
៦/ លាងដៃជាមួយសាប៊ូឬទឹកអាល់កុលឱ្យបានញឹកញាប់
៧/ ស្នាក់នៅផ្ទះមិនចេញក្រៅមួយរយៈ
៨/ ជៀសវាងស្និទ្ធស្នាលជាមួយសត្វចិញ្ចឹមផ្សេងៗជាដើម៕
